PKD

PKD - autosomaal dominante polycystische nierziekte bij katten

Wat is Polycystic Kidney Disease - PKD?
Polycystic Kidney Disease (PKD) is een erfelijke nierziekte die vooral
gevonden wordt bij Perzen en Exotisch Korthaar (kortharige Pers), maar
die ook voorkomt bij andere kattenrassen en huiskatten. Ook bij de Brits
Korthaar, wordt het probleem af en toe aangetroffen omdat deze deels
afstamt van Perzen. PKD bij de kat werd sporadisch aangetroffen in de
literatuur sinds 1967. Echt onderzoek is pas begonnen in 1990. Toen werd
een zieke Perzische poes met falende nierfunctie doorverwezen naar de
kliniek van de Ohio State University. Kittens van haar werden vervolgens
gebruikt om een fokkolonie op te zetten en onderzoek kon beginnen.

Hoe wordt PKD vastgesteld?
PKD wordt het makkelijkst vastgesteld door echografisch nieronderzoek
waarmee de ziekte vanaf tien maanden opgespoord kan worden als er cystes
in de nieren aangetroffen worden. Nodig is enkel het scheren van de
haren over het midden van de buik en een korte periode (enkele
minuten) van scannen om de aanwezigheid van cystes vast te stellen. Er
is zelden een verdoving nodig. Het is erg belangrijk dat de scan
uitgevoerd wordt met goede apparatuur en de resultaten geïnterpreteerd
door radiologisch goed getrainde dierenartsen/veterinair specialisten.
Als dit het geval is, is de diagnose voor 98% zeker. De transducer van
het echo-apparaat dient hiertoe een frequentie te hebben van 10 MHz en
een grijstintenschaal van 256. Hoe hoger de frequentie, des te
gedetailleerder en dus beter het beeld. Een DNA-test om PKD vast te
stellen is nog niet beschikbaar.

Wat veroorzaakt deze ziekte bij katten?
PKD is een langzaam verlopende progressieve ziekte met een uiteindelijk
altijd dodelijke afloop. De kat wordt vaak pas later in zijn leven echt
ziek, hoewel cystes al langer aanwezig zijn. Problemen beginnen met
vergroting van de nieren, gestoorde nierfunctie en start gemiddeld met
zo'n jaar of zeven. De ziekte is bewezen erfelijk en cystes zijn
aanwezig vanaf de geboorte. De grootte ervan variëert van minder dan een
millimeter tot verscheidene centimeters. Oudere dieren hebben grotere en
meer cystes. De problemen waardoor de kat ziek wordt, beginnen wanneer
de cystes gaan groeien en hierdoor het functionele nierweefsel in de
verdrukking komt. Daardoor kunnen de nieren niet goed meer functioneren.
De kat sterft uiteindelijk aan de gevolgen van chronisch nierfalen.
Klinische kenmerken zijn onder andere lusteloosheid, vermageren, gebrek
aan eetlust, veel extra drinken en extra urineren. Er is een groot
verschil tussen individuele dieren in hoe snel ze ziek worden en hoe
lang het duurt voor ze aan de ziekte bezwijken. Het is ook mogelijk dat
een dier op eerdere leeftijd aan een andere ziekte overlijdt, voordat
de nierfunctie door PKD zo dramatisch is verminderd dat het
ziekteproces begint. Wat zeker is, is dat een kat die cystes heeft,
altijd ziek zal worden en problemen krijgen die uiteindelijk tot
overlijden leiden.

Hoe kan een fokker PKD uit een fokgroep elimineren?
Aangezien PKD het resultaat is van 1 autosomaal dominant gen, is het
vrij makkelijk om dat gen te traceren en te verwijderen uit een
fokbestand in één generatie. Alle fokdieren moeten gescand worden om de
aanwezigheid van cystes vast te stellen. De snelste manier om het
probleem te elimineren is alle aangedane poezen en katers te castreren
en alleen door te fokken met PKD-negatief gescande dieren. Een PKD-vrije
kat is altijd genetisch PKD-vrij en kan de ziekte dus niet meer
doorgeven aan nageslacht. Een aanbevelenswaardig artikel is: "Autosomal
Dominant Polycystic Kidney Disease in Persian Cats", door Dr David S.
Biller, Dr Stephen P. DiBartola en Wilma J. Lagerwerf. Het artikel werd
gepubliceerd in het februari 1998 nummer van "Cat Fanciers' Magazine" en
kan ook gevonden worden op de internetpagina van de CFA via
http://www.cfainc.org/ , op "News" klikken en dan op "Autosomal Dominant
Polycystic Kidney Disease". Andere referentie artikelen zijn: Biller
DS, et al; "Inheritance of Polycystic Kidney Disease in Persian Cats,
Journal of Heredity, 1996 Jan; 87(1): 1-5 en: Eaton KA, et al;
"Autosomal Dominant Polycystic Kidney Disease in Persian and
Persian-cross Cats, Vet Pathology 1997, Mar; 34(2): 117-126.

Wat kunt U doen en echo's die gedaan worden momenteel
Er wordt aangenomen dat PKD vooral vaker dan normaal voorkomt bij Perzen
en Exotisch Korthaar (kortharige Pers) en bij die rassen die Perzen in
hun afstamming hebben als Brits Korthaar en anderen. Met meer studie en
meer gepubliceerde informatie over deze erfelijke ziekte kunnen fokkers,
dierenartsen en wetenschappers samenwerken om PKD-vrije fokprogramma's
te realiseren. U kunt daarbij helpen. U kunt uw fokdieren laten scannen
en alleen nog maar met PKD-vrije dieren fokken.
Een betrouwbare echo (scan) kan enkel uitgevoerd worden door een
specialist die getraind is op het herkennen van cysten én die gebruik
maakt van goede apparatuur. Bij veel rassen wordt momenteel door de
radioloog/cardioloog niet enkel meer gekeken naar de nieren of deze vrij
zijn van cystes, maar ook het hart bekeken op het ontbreken van een
verdikte hartwand (HCM, Hypertrofische Cardiomyopathie, een ander
dominant verervend op termijn dodelijk probleem). In de praktijk zal dus
een kat rond een jaar een "dubbele" echo ondergaan waarvan de
PKD-uitslag definitief is en waar van de HCM-uitslag gezegd kan worden
dat de kat op dat moment wel of niet vrij is van het probleem. De
hart-echo is echter een moment opname en zal een aantal keren herhaald
moeten worden in de tijd omdat dit probleem ook later duidelijk kan
worden.

Tekst © David S. Biller, DAVM, DAVCR, Kansas State University en Marie
Thiers, S*Sequoyahs Persians, Zweden, 2000
Nederlandse vertaling: Mimy Sluiter, Nederland, nagekeken en
geaccordeerd door Dr. Hein P. Meyer, DVM, Dipl ECVIM-CA,
Diergeneeskundige Faculteit, Universiteit Utrecht, Nederland.
Geactualiseerd en aangevuld door Mimy Sluiter, Bussum januari 2004